Tefekkür

''İnsan beyni değirmen taşına benzer. İçine yeni bir şeyler atmazsanız, kendi kendini öğütür durur" der İbni Haldun. Her insan düşünür ama her insan tefekkür etmez.

Tefekkür; bir konuda sanatkarı namına, hesabına derinliğine düşünmektir. Tefekkür bir şeylerin farkında olmaktır. Eşyanın hakikatine varmaktır. Hakîm isminin tecellisi nispetinde insanın tefekkürü değişir. Dalâlet ehlinde tefekkür yoktur düşünmek vardır. İnsan kelimelerle düşünür. Tek başına düşünmek tefekkür manasına gelmez. "Bir saat tefekkür, bin sene nafile ibadetten hayırlıdır".(İhya-i Ulumidin) "Tefekkür, gafleti izale eder".(Mesnevî Nuriye 147) Sadece düşünmekle gaflet yok olmaz. Allah Kur'an-ı Kerim de düşünmezler mi, akıl etmezler mi?(Bakara:219,266 Araf:176 Nahl:44 Haşir:21) der. Halbuki insan düşünmeden duramaz. Kur'anda deveye bakmazlar mı? der.(Gâşiye 17) Hâlbuki Araplar deveye biniyor, sütünü sağıyor, etini yiyordu. Devenin ayakları niye eğri, göz kapakları neden çöle göre, uzun süre su içmeden nasıl duruyor? Bunu böyle yaratan kim diye tefekkür etmiyorlardı? Yani mevcudata manayı harfiyle bakmıyorlardı. Bir kitaba sadece kitap olarak bakarsan manayı ismi olur. Kitabı yazan niye yazmış, maksadı ne? diye bakarsan manayı harfi olur.

Kur'an güneşe lamba, aya kandil der. Peki neden? Bu küre-i arz (yeryüzü) saray ise lambamız güneş, kandilimiz aydır. Sarayda oturup da saray sahibini tanımazsak yani eser den sanatkara geçemezsek yine tefekkür etmiş olmayız. Tefekkür den sonra hayretimiz artmıyorsa! Allahü ekber, maşallah diyemiyorsak o zaman tefekkür etmiş sayılmayız. Bunları yaratan karşısında secdeye gidemiyorsak tefekkür etmiş olmuyoruz. Böyle kendimiz dışındaki varlıkları düşünerek Allah'ı tanımaya afaki tefekkür denir.

Üç ayaklı veya iki başlı bir insan görsek hayret ederiz(13. Söz). Peki üç ayaklı mı faydalı, iki ayaklı mı? Asıl iki ayaklı olmamıza hayret etmeliyiz. Hiç iki ayaklı yaratıldığımız için elhamdülillah dedik mi? Bu şekilde tefekküre ise enfüsü tefekkür denir. Nefsini bilen Rabbini bilir(Hadis). Kendini tanıyan Rabbini tanır.

Meşhur Avrupalı bir kadın doğumcu normal doğumlardan sonra hayret edermiş. "Bu da mı normal, bu da mı normal?" diye. Sonsuz ihtimaller içerisinde normal doğan çocuklar için hayret etmeye değerde ondan.

İncir ve zeytine Allah yemin ediyor(Tin Suresi). Zerre gibi bir çekirdekte koca incir ağacının cihazatını saklayıp dercetmek gibi, bir hârika mu'cize-i kudreti gösterdiği gibi; Bu kadar küçük incir tohumunun hayat neresin de? Rengi neresinde, kokusu neresin de? Ayrıca insana bir çok faidesi olan zeytine dikkat çekiyor yani bizleri tefekküre sevk ediyor.

"Onlar boş ve faydasız şeylerden yüz çevirirler(Müminun Suresi 3), boş söz ve işlere rastladıklarında vakarla oradan geçip giderler (Furkan suresi 72)" ayetlerinde belirtildiği gibi boş ve faydasız işlerden kurtulmanın en iyi yolu ise ölümü tefekkür etmektir. Ayrıca bir hadiste "Bütün zevkleri kökünden yok eden ölümü çok zikredin" der. (Tirmizi) Erenler ise "Nasihat istersen ölüm yeter" der. (Mektubat,315)

25 Nisan 2020(2 Ramazan 1441)