Güncel sorulara cevaplar


 Ali BÜYÜKŞAHİN    09-10-2016  


Soru: Râbıta nedir, dince sakıncası var mıdır?

Cevap: Rabıta, zikirden önce veya günün uygun zamanlarında müridin (tarikat eğitimi gören kimsenin) şeyhini (mürşidini) hatırlamasıdır. Uzun tartışmalara konu olan râbıta bir ibadet değildir, tasavvufta bir eğitim tekniğidir. Amacının dışına çıkarılır ve şirke vardırılırsa çok sakıncalı olur, amacının içinde kalırsa (yani şeyhi hatırda tutarak ondan meşru ölçüler içinde istifade etmeye; ilminden, ahlakından, güzel hallerinden yararlanmaya, onu özümsemeye yönelik bir teknik olursa sakıncası olmayabilir.

Soru: Şafii mezhebinde olan bir Müslüman gerektiği zaman Hanefî mezhebine göre amel edebilir mi?

Cevap: Müctehid olmayan, bir mezhebi, bir ictihadı ilmî yöntemle ve delillerine bakarak tercih etmemiş olan bir Müslüman'ın belli bir mezhebe mensup (bağlı, o mezhepten) olması, dini yönünden bağlıyıcı değildir. Bu Müslüman anadan atadan öyle gördüğü, öyle bulduğu için belli bir mezhebe göre dinini öğrenmiş ve uygulamıştır. Kendisine bir gün bir alim, başka bir ictihad bildirir, başka bir mezhebe göre fetva verirse, bu "tesadüfen bir mezhebe bağlı olan" Müslüman yeni öğrendiği içtihadı da uygulayabilir. Onun önünde, birini tercih etmesi için ilmî ve dini sebep bulunmayan iki veya daha fazla ictihad (mezhep hükmü) var demektir; bunlardan hangisini uygulasa dini vazifesini yerine getirmiş olur. Mesela yıllarca, yolculukta gerektiği, ihtiyaç bulunduğu halde namazları birleştirerek (mesela öğle ile ikindiyi, birinin vaktinde arka arkaya) kılmamış, bunun başka mezheplere göre caiz olduğunu bilmemiş bir Müslüman bir gün bunu öğrendiği zaman uygular, artık onun önünde iki seçenek vardır; duruma göre yolculukta her namazı normal zamandaki vakitleri içinde de kılabilir, birleştirerek de kılabilir. Eğer bu Müslüman müctehid ise, din bilgisini usulüne göre delillerden çıkararak öğrenmiş ise bu takdirde başka mezhebi -zaruret dışında- uygulayamaz, ancak kendi içtihadı (mezhebi) ile amel edebilir.

Diş dolgusu ve mezheplere bağlılık

Soru: Ben hanefiyim ve dişimde dolgu ve kaplama var, gusül abdesti alırken ya Şafii ya da Hanbeli mezhebini taklit etmemiz gerekiyor, fakat tam olarak nasıl taklit edeceğimi bilmiyorum. Bana bu konuda yol gösterir misiniz?

Cevap: Şimdiye kadar Hanefi mezhebini taklit ediyordunuz; bunu nasıl yapıyordunuz? Mezhep kitaplarını okuyup, mukayese edip tercih mi yaptınız, "Hayır". Doğup yetiştiğiniz çevre "Biz hane fiyiz" dediler, siz de Hanefî oldunuz. Şimdi de "İmam Şafi'î'ye göre diş dolgusu ve kaplaması abdest ve gusle mani değilmiş" diye duydunuz, ya biri size böyle bir fetva verdi veya siz bunu bir yerde okudunuz. "Ben de bu fetvaya göre amel ederim" dediğiniz zaman onu taklit etmeye başlamış olursunuz. Alim olmayan, sıradan bir Müslüman birden fazla mezhebin ictihadı anlatıldığı zaman o, bunlardan herhangi biri ile amel etmekte serbesttir. Ayrıca bir mezhebi bütün ictihadlarında taklit mecburiyeti de yoktur, durum ve ihtiyaca göre farklı konularda farklı mezhepler taklit edilebilir. Bu farklı ictihadlara rahmet, kolaylık, imkan, genişlik, müminin önünde seçenekler olarak bakmak gerekir.