Toplum Kurumları ve Ekonomik işlevleri (Embeddedness) -1

Günümüz toplumları gerek ekonomik gerekse de sosyal açıdan evrim geçirmekteler. Özellikle ekonomi, dünya toplumlarının odak noktalarından birini oluşturmaktadır. Geçenlerde insanokur.org sitesinde de yayımlanan bu konudaki makalemi siz okuyucularımla da paylaşmak istemiştim. Özellikle İsveçli sosyolog Richard Swedberg’in kaleme almış olduğu makale ‘’ The tool kit of Economic Sociology’’ günümüz ve geçmiş toplumların kurumlarının aynı zamanda birer ekonomik kurumları olduğunun altını çizmekte. Makale tam olarak 2 tane öğeye odaklanır. Bunlar ‘’ Embeddedness’’ ve ‘’Field’’. Bu öğeler geçmiş toplumların ekonomisinin temel yapı taşları olarak karşımıza çıkmakta.

Embeddedness türkçesi ‘’gömülme’’ olan ekonomik bir terim olup, ekonomik aktivitenin aynı zamanda ekonomik olmayan kurumlar tarafından da sürdürülebileceğini öne sürmekte. Bu terim Macaristanlı Antropolog, Sosyolog ve aynı zamanda Ekonomist olan Karl Polanyi tarafından Substantivizm’in bir görüşü olarak öne sürüldü. Ama terim daha sonra Amerikalı Sosyolog Mark Granovetter tarafından popülar oldu. Karl Polanyi, Embeddedness’ i Liberalizm’e bir atak olarak kullandı. Polanyi’ye göre, kapitalizm öncesi toplumlarda ekonomi toplumun içine gömülmüştür . Özellikle politik ve dinsel kurumlar birer ekonomik kurumlar olarak öne çıkmaktadır. Bununla beraber, Kapitalizm’in gelmesiyle beraber, ekonomi de toplumdan ayrılmış ve ayrı bir öğe olarak ele alınmış, toplumun hepsini kontrol eder olmuştur. Polanyi’ye göre, toplumların tekrar ferahlığa çıkması için, ekonominin de toplumun içinde her kurum ve herkes tarafından kontrol edilmesi gerektiğine inanmıştır. 1980'lerin ortalarında ise Granovetter, farklı ve analitik olarak daha kullanışlı bir gömülme ( Embeddedness) kavramı geliştirdi. İlk olarak, Polanyi'nin fikirlerinin politik boyutuna meydan okuyup,  kapitalizm öncesi toplumların ekonomisinin, kapitalizm ile beraber toplumda gömülü olduğunu dile getirdi.Yani Granovetter’e göre, Kapitalist ve Embeddedness ekonominin ikisi de birer toplumsal ağı olan yapılardır. İkinci olarak, tüm ekonomik hareketlerin toplumsal ilişkiler ağı içine gömüldüğünü ileri sürerek gömülme kavramına analitik netlik getirdi. Ekonominin genel olarak bir gömülü fenomene olmadığı; Tüm ekonomik eylemler bir kişilerarası eylem olduğunu ve  ağ kuramı sayesinde, bu eylemin rahatlıkla gözlemlenebildiğini öne sürmüştür.