İslam Felsefesine etki eden faktörler;


 Doç. Dr. M. Sadık BEKTAŞ    29-10-2017  


Felsefe uygarlaşmış toplumlardaki en temel yapı taşlardan biridir. Hiç bir ideoloji, kültür, yaşam tarzı ve siyasi oluşum yoktur ki felsefi düşüncenin etkisinde kalmasın. Antik Yunan ile başlayan günümüz felsefi düşüncesi, dünya literatürünü derinden etkilemiştir. Şüphe yok ki, Felsefe'nin en çok etkilediği kültür ve sosyal yapılanmanın başında ise din gelmektedir. Agustinus, Clement ve diğer bir çok Hıristiyan din adamları ile beraber dinsel öğretiler de yer bulan Felsefi yorumlama İslam toplumlarında da bir taban oluşturmuştur. İslam Felsefesi'ne etki eden faktörleri şu şekilde sıralayabiliriz;

1-)İslami kültürün başlangıçta kendisine yabancı kültürel kaynakların etkisinde kalması olgusu ve farklı dini ve entelektüel topluluklar arasındaki entelektüel rekabettir. İslam'ın ortaya çıkması ile beraber harbiden de, bu din vuku bulduğu topluluklarda bir entelektüel rekabet içerisinde büyümüş ve gelişmişti. Özellikle Hıristiyanlık ve Musevilik gibi İslam'ın hemen hemen bire bir aynısı olan bu inanışlar arasında, İslam dini felsefi yorumlanmayı hak etmişti.

2-) İslam felsefesinin doğuşuna etki eden bir diğer sebep ise onun mezhepsel yani Sünni ve Şii gibi çeşitli dini gruplara ayrılmış olmasıdır. Bu mezheplerin temel özellikleri ise, İslam'ı kendi felsefi düşüncelerine göre yorumlayıp ona uygun temel kuram ve kurallar üretmesidir. Yani günümüz mezhepsel öğretiler birer ilahi kural değil, felsefi yorumlardan oluşan öğretiler bütünüdür.

3-) İslam felsefesinin ortaya çıkmasına etki eden bir diğer öğreti ise o dinin, (burası çok önemli) "dilinden" kaynaklanıyor olması. Günümüzde de çok kez gördüğümüz, farklı dini konularda farklı kuralların olması, o dinin dilini tekrar yorumlamasına neden olmuştur. Bu vesileyle, farklı farklı anlamlar elde edilip farklı farklı dini sanılan kurallar ortaya çıkmıştır.

4-) Son olarak, İslam Felsefesi'nin bir diğer önemli aşaması ise, o dinin peygamberi olan Hz. Muhammed'in yaşam tarzından yani hadislerden geliyor olması. Bunu felsefi olarak "Hadisizm" olarak da yorumlayabiliriz. Peygamberin yaşamının sorgulanıp öğretilmesi İslam Felsefesinin temel yapı taşlarını oluşturmuştur.