Kelime Oyunları..


 Doç. Dr. M. Sadık BEKTAŞ    19.01.2020 10:45:29  


Dil oyunu Wittgenstein’ın geliştirmiş olduğu bir kavramdır. Kısacası, dil ve kelimeler aracılığıyla bir eylemi tasvip eden bir metafordur. Bu filozofun iki tane önemli eseri bulunmaktadır. Birinci eser, Traçtatüs’da kelimelerin insan zihniyetinde bir resim yarattığını dile getirirken, ikinci eseri Felsefik Soruşturmalar’da ise birinci eserinin tersine, kelimelerin kullanıldıkları anlam dışında da bir takım oyunlar yaratabileceğine vurgu yapmaktadır.

Felsefe ve özellikle de dil felsefesi çalışanların çok iyi bileceği üzere, ünlü filozof Wittgensetein, dilin işlevi ve sınırları üzerine söyledikleri ile ünlenmiş bir filozoftur. Ona göre, hayatlarımızı yapılandırmak için veya etrafımızda ki olayları anlamak için, herkes bir nevi dil oyunu oynamaktadır. Aslında bu oynadığımız oyun bizim farkımızda olmayan bir dil oyunu. Yani, Wittgenstein’a göre, bizler, insanlar olarak yaratmış olduğumuz kelimelere anlamlar yükleyerek çevremizdeki gerek insanlarla gerekse de olaylarla bir ilişki kurmaktayız. Biraz daha aydınlatmak gerekirse, kullandığımız kelimeler aslında birer düşünce ve davranış biçimlerimizi de yansıtmaktadır. Böylesi bir düşünceden yola çıkacak olursak şöyle bir sonuca varabiliriz. Her toplum kendi dünyasını oluşturmaktadır. Bir başka deyişle, kelimelerini değiştiren toplum ve bireyler aynı zamanda oynadıkları oyunu da değiştirmektedirler. Eğer ki dil ve kelimeler bir toplumun oynadığı oyun ise, bu oyunu o toplum kadar kimse iyi oynayamaz. Wittgenstein’ın dil konusu üzerine her ne kadar önemli düşünceleri var ise de, onun herşeyi dilşel bir soruna indirgemesi bir çok filozof tarafından da eleştirilere maruz kalmıştır.

Sonuç olarak, dil ve kullandığımız kelimeler aracılığıyla çevremizi tanıyor, akraba ve arkadaşlarımızla iletişime geçiyoruz. Wittgenstein’ın sözü ile, benim dilim, benim dünyamdır.