Bir Kürt Filozof Maverdi..

Değerli okurlarım, köşemden de görebileceğiniz gibi, gazetemizdeki amacım felsefeyle ilgili literatür bilgisi sunmaktır. Farklı kaynaklardan bulduğum farklı bilgileri size sunmak için her zaman elimden geleni yapacağım. Umarım yazılarım sizi bir şekilde etkiler. Bugünkü konumuz siyasi veya kasıtlı olarak öğretilmeyen ve adı geçmeyen Kürt filozoflarından biri. Gördüğünüz gibi Kürtler ve onların değerleri ve filozofları her zaman Arapların etkisi altında kalmış ve bu da Kürtlere birçok kez zarar vermiştir. O halde bunları gündeme getirmek için hepimiz elimizden geleni yapmalıyız.

Yaygın olarak Nisba el-Maverdi olarak bilinen Ali ibn Muhammed ibn Habib, Sünni ama Kürt bir bilge ve Şafii hukukçu, hukuk teorisyeni, muhaddis, ilahiyatçı, sosyolog ve siyaset bilimi uzmanıydı. O, Kur'an tefsirleri, din, hükümet, kamu hukuku ve anayasa hukuku, dil, ahlâk ve edebiyat gibi pek çok konuda yazan, zamanının seçkin bir âlimi olarak kabul edilir. Gül suyu satan bir kişinin oğlu olması nedeniyle "maa" (su) ve "Vardah" (gül) kelimeleri birleşerek "El-Maverdi" ismini oluşturmuştur. "El-Maverdi" unvanı ona, zekası, belagati ve münazara, müzakere ve hitabetteki büyük analitik yetenekleri nedeniyle verildi. Ayrıca karşılaştığı çeşitli durumları değerlendirme konusunda da istekliydi. El-Maverdi, İslam bilgi ve kültürünün Altın Çağı'nı ve Abbasi halifeliğinin çöküşünü yaşadı. El-Maverdi'nin siyasi ve sosyal ortamı, Bağdat merkezli merkezi otorite için bir çöküş ve bozulma döneminin sinyalini verdi, iktidar sistemini zayıflattı ve sonunda Abbasi hanedanının Hicri 656'da yıkılmasına neden oldu. Bilindiği üzere Bağdat, kuruluş yıllarında İslam medeniyetinin merkezi ve İslam devletinin dayanak noktası olarak işlev görmüştür. İslam medeniyetinin ilerleyişi Bağdat'ın liderleri tarafından körüklendi. Aynı zamanda tüm İslam toprakları üzerinde güç ve hakimiyet sahibi bir devlet işlevi görüyorlardı. Ancak zamanla bu parlak ışık başka alanlara da taşındı.

El-Maverdi, İslam dünyasında siyaset biliminin kurucusu ve İslam tarihinde siyaset teorisi üzerine yazan ilk yazardır. Bu nedenle İslam tarihinde siyaset biliminin en ünlü öncülerinden ve düşünürlerinden biri olarak kabul edilir. Onun orijinal çalışması, daha sonra İbn Haldun tarafından daha da geliştirilip genişletilen sosyoloji bilimiyle birlikte bu konunun gelişimini etkilemiştir. Yani sosyolojinin kurucu babası İbn Haldun değil, adı İslam ve Arap düşünürleri tarafından bilinçli olarak göz ardı edilen El Maverdi'dir. Al Maverdi'nin katkısı, kendisi tarafından yazılan bir dizi anıtsal harika kitap aracılığıyla iki alana büyük ölçüde etki etmiştir; en ünlüleri Kitab al-Ahkam al-Sultania, Qanun al Wazarah ve Kitab Nasihat al-Mülk'tür. Bu kitaplarda siyaset biliminin ilkeleri, özel referanslar ve bakanlar, halk ve idare arasındaki ilişkiler, ayrıca hükümeti güçlendirmeye ve çatışmalarda zaferi güvence altına almaya yönelik hesaplamalar tartışılir. Yalnızca siyasi uygulama ve yönetime ayrılan ilk İslam hukuk çalışması, onun El-Ahkām As-Ṣulṭāniyyah adlı kitabıdır. El-Maverdi, kamu hukukuyla ilgili tüm hükümleri toplama ve bunları tek ciltte düzenleme zahmetine giren ilk Kürt alimdi. El-Ahkâm, o zamandan bu yana hem İslami ortaçağ siyaset teorisine hem de geleneksel Sünni siyasi düşünceye ilişkin çağdaş çalışmalarda birincil standart kaynak olmuştur.

Sevgiyle kalın