Kürt Felsefe Tarihinden Derlemeler Serisi -1


 Doç. Dr. M. Sadık BEKTAŞ    04.08.2024 11:51:59  


Ali Hariri

Değerli okurlarım, bir kültür edebiyatçısı ve toplum filozofu olarak Kürt felsefesini ve felsefe geleneğini içeren bir kitap yazmayı planlıyorum. Kitap aynı zamanda bir felsefe tarihi olarak da kabul edildi ve gazetemiz sayesinde bu filozoflardan bazılarını benim gazete yazılarımdan okuma fırsatı bulacaksınız. Bu nedenle onlardan biri olan Ali Hariri ile başlıyorum. Yalniz gerek kitabın ana temasi gerekse yazar hak ve emeğine saygıdan dolayi, burada ayrıntılı  bir sekilde acıklamalar yapmayacagim. Sadece filozoflarin kisisel bilgilerinden bahsetmekle kalmayi tercih edeceğim.

Ali Hariri veya Şeyh Ahmed Bohtani, Kurmanci dilinde yazan ve klasik Kürt Sufi edebiyatının öncüsü ve Kürt edebiyat geleneğinin kurucusu olarak kabul edilen bir Kürt şairidir. Hariri, 1009 yılında Hakkâri'nin Bohtan ilçesine bağlı Harir köyünde doğdu. Kendisinden ilk kez 17. yüzyılda Ahmed Hani bahsetmiş olup, hakkında sınırlı bilgi bilinmektedir. Şiirleri sevgiye, bulunmus oldugu cografyanin güzel doğasına ve halkının güzelliğine odaklanıyordu. Şiirleri zamanla popüler oldu ve her yere yayıldı. Tarihçi Muhibbî'ye göre Hariri öğrenim görmek için Şam'a taşınmış ve muhtemelen molla ve fakih olan Şex Ehmed (ö. 1048) adında bir oğlu olmuştur. Zamanla Cizre’ye dönmüş ve orada vefat etmiş olup, mezarı kutsal bir mekan olarak kabul edilmekte ve her yıl çok sayıda kişi tarafından ziyaret edilmektedir.

Bütün metinlerde onun Kürtçenin Kurmanci lehçesinde şiir ve düzyazı yazan ilk şair olduğu belirtilir ve Ahmed Hani, kitabında Ali Hariri'nin adını kendi kaçakçısı olarak zikretmiştir.

Devam edecek..